Одна из крупнейших экспедиций проекта «Генографик» — обследование народов Центральной Азии – заполняет обширное белое пятно в наших знаниях о древней истории человечества. Экспедиция проделала путь в две тысячи километров по горным и равнинным районам Таджикистана, собрав более тысячи образцов крови. Чудом удалось пробраться и в Афганистан, где уже несколько десятилетий не ступала нога генетика.
Ягноб: фотоэкспедиция Алексея Голубцова
Ягноб – высокогорная страна Центральной Азии. Труднодоступная, она является исторической родиной небольшой народности, сохранившей в виде реликта особый язык, близкий доисламскому языку Бухары и Самарканда. Около 70-ти семей сегодня живут здесь ведя натуральное хозяйство: скот дает молоко и мясо, а за короткое лето на высоте 3000 метров вызревает ячмень, горох и пшеница. Все делается вручную, техника в таком хозяйстве почти не используется. Исключение — водяные мукомольные мельницы и электричество, которое производят с помощью самодельных гидротурбин и электрогенераторов от старых грузовиков. Деньгами ягнобцы не пользуются – зарплату здесь никто не выдает и не получает. Нет никакой связи. Из-за отсутствия школ большинство детей неграмотны. До ближайшей лавки, в которой можно купить соль, чай и карамель детям, сутки пешком по крутым горным тропам.
«Пирони деҳаи Дуоба (Тоҷикистон): «Путин шахси Худоназаркарда аст»
Аксакалы села Дуоба (Таджикистан): “Через Путина Бог говорит”
Ду Об: Ҷамоат — Иттиҳоди мардҳо
Эрони Русия
Ман аз болои пули кӯҳнаи оҳанини деҳаи наздики Душанбешаҳр, ки Дуоба ном дорад, аз ҷои ҳамроҳшавии рӯдҳои кӯҳӣ роҳ мепаймоям. Ба назар чунин мерасад, ки ин пули оҳанини ҷо-ҷо сӯрох аз замонҳои шӯравӣ инҷониб таъмирро надидааст. Аксари сокинони деҳаро тоҷикони Яғнобӣ ташкил медиҳанд. Яғнобиҳо бо забони шабеҳ ба лаҳҷаи скифҳо гуфтугузор мекунанд, ки ин барои муаллифи мақола хеле мароқангез аст. Дар қаҳ-қаҳаи дарёи қаҳваранг чашмони сабзи русӣ таҷассум гардидааст. Кишвари Тоҷикистон воқеан «Эрони Русия»-ро мемонад. Алоқамандии мардуми мо — русхо бо ин кишвари дурдаст ва бо халқи куҳанбунёди он хеле наздик аст. Дуоба» аз ду вожа иборат аст. Вожаи «Ду» бо забони русӣ маънои «Два»-ро ифода мекунад. Вожаи «Оба» маънои «Вода»-ро медиҳад. Воқеан мо фаромуш кардаем, ки номи дарёи «Обь» дар Русия кайҳо боз дар истифода аст. Чунки «Обь» унвон шудани дарё аз халқҳои эронитабор сарчашма мегирад. Вожаи «Об»-ро дар таркиби бисёр мафҳумҳо дучор омадан мумкин аст. Масалан, вожаи «Об-лако» (абр) маънои «Об дар осмон»-ро ифода мекунад. Вожаи «Об-лава» бошад, дар Русияи қадим ба маънои доштани моҳӣ ё моҳидорӣ ба кор мерафтааст. «Эрони Русия» — Тоҷикистон гузаштаи моро бозгӯ мекунад. Аз ин рӯ омаду рафт ба макони одамони хубу оддӣ барои скифҳои нави авруосиёӣ ҳатман зарур аст. Моро дар деҳаи Дуоба оқсақолҳои яғнобӣ дар масҷид ба меҳмонӣ пазируфтанд. Пас аз даст ба дуо бардоштан аз ҷониби мӯйсафеди нуронӣ болои қолин дастурхон густурда шуд ва дар кӯтоҳтарин муддат болои хон аз нони гарм ва похсақанди сафед пур шуд. Мизбонҳо нонро майда карда, ба назди ҳар нафари ҳозирбуда гузоштанд. Мо бо чойю нони гарм ва қанди сафед комамонро ширин намудем. Мӯйсафеде, ки дуо хонда буд, пас аз фаҳмидани мақсади мо номи деҳаҳо ва ҷойҳои зимистонгузаронии Яғнобро, ки қад-қади дарё ҷойгир будаанд, бо як оҳанге талаффуз намуд, ки хаёл мекардӣ дуо хонда истода бошад.